Ekonomim.com'dan Alaattin Aktaş'ın "104-84-40-18" başlıklı yazısı...
Başlıktaki sayılar bir şifre değil; o sayılarda bir süre gizli. 104 ay, 84 ay, 40 ay ve 18 ay...
Bu aylar neyi mi gösteriyor; tüketici fiyatlarının ikiye katlanma süresini...
2003 yılının ocak ayında 95 ile (94.77) ile başlayan yolculukta kaç ayda bir bu fiyat düzeyi ikiye katlanmış, onu görüyoruz. 2003’ün ocak ayında 95 olan endeks tam 104 ay sonra bir kat artışa ulaşmış ve 2011’in eylülünde 190 olmuş.
104 ay; yani 8 yıl 8 aydan söz ediyorum! Fiyatlar neredeyse 9 yıl geçtikten sonra bir kat artış göstermiş.
Süre kısalıyor...
Sonra bu süre kısalmaya, uygulanan politikalarla “kısaltılmaya” başlanmış...
Ama o yıllar yine iyi yıllar! Fiyatların bir kat daha artması 84 ay almış ve 2011’in eylülünden 2018’in eylülüne gelinmiş.
Eylül 2018’den sonra fiyatlar adeta “Tutmayın beni” demiş, zaten kimse de tutamamış! Tutmak isteyen olmuş mu, o da ayrı!
Fiyatlar Eylül 2018’den sonra bu sefer 40 ayda ikiye katlanmış. 2018’deki sistem değişikliğinin fiyat artışındaki bu hızlanmada etkisi var mıdır dersiniz!
Aslında o süre de iyiymiş!
Fiyatlar 2022’nin ocak ayından sonra ise yalnızca 18 ayda bir kat artış göstermiş. Ocak 2022’den önce ne olmuştu hatırlıyoruz değil mi? Unutan ya da unutmak isteyenler varsa hatırlatalım; Eylül 2021’de faiz indirmeye başlamıştık.
2003’ün ocak ayından (şubattan başlayarak) geçen yılın temmuz ayına kadar geçen 246 ay; tam 20 yıl 6 ay...
Enflasyonu ikiye katlama süremiz nasıl da kısalmış!
104 ayla başlayıp bu süreyi önce 84 aya, ardından 40 aya, son olarak da 18 aya indirmişiz.
Hedef 33 aya çıkmak! 2003 yılını esas alarak başlatılan seride tüketici fiyat endeksinin geçmişe göre ikiye katlana katlana geldiği tarih geçen yılın temmuzu. O aydaki tüketici fiyat endeksi 1480.
Acaba Merkez Bankası’nın tahminlerine göre TÜFE Temmuz 2023’te bulunduğu düzeye göre ne zaman bir kez daha ikiye katlanır?
Önce tarihi verelim, sonra bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine bakalım.
Her şey dört dörtlük giderse, tüm tahminler eksiksiz tutarsa, Temmuz 2023’teki fiyat düzeyinin, yani endeksin 33 ay sonra Nisan 2026’da ikiye katlanması söz konusu olacak.
18 aydan 33 aya çıkabilmek büyük başarı. Baksanıza geçmişte bu süre sürekli kısalıyorken bu kez gidişatı tersine çevirmek... Peki bu olabilir mi, gerçekleştirilebilir mi?
İkiye katlanma süresini 33 aya çıkarabilmek için fiyatlar bu yıl yüzde 36, 2025 yılında yüzde 14, 2026 yılında ise yıllık yüzde 9’a uygun olarak aylık yüzde 0.7 artarsa Nisan 2026’da Temmuz 2023’teki fiyat düzeyinin bir kat üstüne çıkılacak. Bu artış tahminleri benim değil tabii ki, Merkez Bankası’nın. O tahminlerin bire bir tuttuğunu varsaydığımızda karşımıza çıkan tarih Nisan 2026.
Bu 33 aya uzanması beklenen fiyat artışının üçte birinin geçen temmuzdan bu yıl ocak ayına kadar gerçekleştiğini unutmayalım.
Son altı ayda yüzde 34 artan fiyatlar, gelecek iki yılı aşkın sürede, 27 ayda yüzde 50 kadar artacak ve böylece toplam artış yüzde 100’de kalacak.
Bu hesabı okuyunca sizin aklınıza da Nasrettin Hoca’nın çalı hikayesi geliyor mu?
Hesaplamaya konu verilerin TÜİK’in tüketici fiyatları endeksi olduğunu belirtelim. “TÜİK’in verilerine güvenilir mi” denildiğini duyar gibiyim; elimizde olan bu, kaldı ki bu verilere göre bile durum vahim.
Dolarda durum
Aynı katlanma süresi hesabını dolar için yaptığımızda da temelde benzer bir eğilim görüyoruz.
Ocak 2003’de 1.66 olan dolar tam 166 ay sonra, yani neredeyse 14 yıl sonra Kasım 2016’da ikiye katlandı. 166 ay!
Sonra bu süre aynı TÜFE’de olduğu gibi hızla azalmaya başladı.
Doların ikinci kez ikiye katlanma süresi 40 aya, üçüncü ve dördüncü katlanma süresi de 21 aya indi.
Dolarda Ocak 2023’ü başlangıç olarak aldığımız seride son kez ikiye katlanma geçen yılın eylülünde gerçekleşti ve o tarihteki dolar kuru ay ortalaması bazında yaklaşık 27 liraydı. Dolar bu ayı ortalama 30.70 lira düzeyinde kapatacak.
Geçen yılın eylülündeki 27 liraya göre bir daha ikiye katlanma 54 lirada yaşanacak. Bakalım o tarih ne zaman gelecek?
Etiketler alaattin aktaş ekonomi dolar döviz dolar tl