Hiç günün ilerleyen saatlerinde aldığınız kararların sabahki kadar net ve doğru olmadığını fark ettiniz mi? Belki de akşam saatlerinde daha fazla hata yapıyor veya önemli kararları ertelemeyi tercih ediyorsunuz.
Peki bunun ardında ne var? Karar alma ile saatler arasındaki ilişki tam olarak ne?
Kortizol konumuzun başrolünde.
Böbrek üstü bezleri tarafından üretilen ve genellikle stres hormonu olarak bilinen kortizol, vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olmanın yanı sıra metabolizma, bağışıklık sistemi ve kan basıncı gibi hayati fonksiyonları da düzenliyor.
Kortizol seviyeleri sirkadiyen ritim yani biyolojik saatimize göre gün içinde dalgalanıyor. Genellikle sabah saatlerinde en yüksek seviyeye ulaşıyor ve gün boyunca azalarak gece en düşük seviyesine iniyor. Bu doğal ritim de vücudumuzun enerji seviyelerini ve uyanıklığını düzenliyor.
Kortizol seviyelerinin karar alma üzerindeki etkisi ne?
Yapılan araştırmalar, kortizol seviyelerinin yüksek olduğu sabah saatlerinde bilişsel işlevlerin daha keskin olduğunu ve daha doğru kararlar alındığını gösteriyor. Bunun aksine, akşam saatlerinde düşen kortizol seviyeleriyle birlikte zihinsel yorgunluk artıyor ve bu da karar verme süreçlerimizi olumsuz etkileyebiliyor.
Neden mi? Çünkü kortizolün yüksek olduğu durumlarda, beynin prefrontal korteks bölgesi daha aktif çalışıyor. Bu bölge de planlama, problem çözme ve karar verme gibi üst düzey bilişsel işlevlerden sorumlu.
Kortizol seviyelerinin düşmesiyle prefrontal korteksin aktivitesi azalıyor ve bu da daha az optimal kararlar almamıza neden oluyor. Bu yüzden de en doğru kararların 08.00 ila 13.00 arasında verildiği görülüyor.
Bilişsel yorgunluk ve kortizol ilişkisi de bulunuyor.
Gün boyunca sürekli zihinsel çaba sarf etmenin sonucu olarak ortaya çıkan bilişsel yorgunluk, karar verme yeteneğimizi de olumsuz etkiliyor. Kortizol seviyelerinin doğal ritmi bir yandan bu yorgunluğun yönetilmesinde de rol oynuyor.
Sabahları yüksek olan kortizol, zihinsel uyanıklığı artırırken akşamları düşen seviyeler bilişsel performansın azalmasına katkıda bulunuyor.
Kronik stres durumlarında da kortizol seviyeleri sürekli yüksek kalıyor ve bu da bilişsel işlevleri olumsuz etkileyerek karar verme süreçlerimizi bozuyor.
Bu nedenle, kortizol seviyelerinin dengede olması hem bilişsel yorgunluğun yönetimi hem de sağlıklı kararlar alabilmemiz için oldukça kritik.
Karar kalitemizi iyileştirmek için neler yapabiliriz?
Yanlış kararlar almamak için kortizol seviyesini ve bilişsel yorgunluğu dengede tutmamız gerektiğini anladık. Peki başka neler yapabiliriz?
Yeterli uykuyu uyumak da kortizol seviyelerinin doğal ritmini destekliyor. Ayrıca meditasyon, derin nefes alma egzersizleri ve düzenli fiziksel aktivite de yapmanız gerekiyor.
Protein, lif ve sağlıklı yağlar açısından zengin bir diyet ile dengeli beslenmeye de özen gösterin. Gün içinde kısa molalar vererek zihinsel yorgunluğun birikmesini engellemek de yapabilecekleriniz arasında.
Siz kararlarınızı genelde hangi saatlerde veriyorsunuz?
Kaynaklar: Science Direct, National Library of Medicine, How Stuff Works, PubMedGünün değişen saatleri hayatımızı nasıl etkiliyor?
Kaynak: WEBTEKNO.COM