Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, mülkiyet ve mirasçılık sorunları sebebiyle desteklerden faydalanamayan üreticilerin bundan sonra tarımsal desteklerden istifade edeceğini bildirdi.
Bakan Yumaklı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı. Türkiye’nin Tarımsal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla bakımından Avrupa’da lider, Dünya’da ise ilk 10 içinde yer aldığını söyleyen Yumaklı, Ocak-Eylül 2023 döneminde 18,8 milyar dolar ithalata karşılık 22,1 milyar dolar ihracat gerçekleştirerek 3,3 milyar dolar dış ticaret fazlası verdiklerini dile getirdi.
Türkiye’nin fındık, kuru üzüm, kuru kayısı, incir, kabuksuz antepfıstığı, ayva, dondurulmuş alabalık, buğday unu ve bulgur ihracatında dünyada birinci sırada olduğunu belirten Yumaklı, son 21 yılda 95 milyar dolar dış ticaret fazlası verdiklerini vurgulayarak Türkiye’nin tarım ve gıda ürünlerinde net ihracatçı olduğunu bildirdi.
"Bugün 97 ülkeye tohum ihracatı yapıyoruz"
Tarla bitkileri üretiminin yüzde 22 artışla 70,5 milyon tona ulaştığını aktaran Yumaklı, "Meyvede, yüzde 89 artışla 26,8 milyon tona, sebzede, yüzde 22 artışla 31,6 milyon tona ulaştık. Üretimdeki bu artış büyük oranda verimlilikle ilgili yaptığımız çalışmalardan kaynaklanmıştır. Sertifikalı tohum üretimimizi 9,4 kat artışla 1,4 milyon tona, İhracatımızı 13,7 kat artışla 233 milyon dolara çıkardık. İhracatın ithalatı karşılama oranını yüzde 31’den yüzde 137’ye yükselttik. Sertifikalı tohum ihracat değeri, 2022 yılı itibarıyla ilk defa ithalat değerini geçmiştir. 2023 yılı ilk 9 ayında, sertifikalı tohum ihracatı 235 milyon dolar, sertifikalı tohum ithalatı 212 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bugün 97 ülkeye tohum ihracatı yapıyoruz" diye konuştu.
"Kırmızı et üretimini 2 milyon 192 bin tona çıkardık"
Bakan Yumaklı, ıslah çalışmalarıyla ortalama karkas verimini 178 kilogramdan yüzde 61 artışla 287 kilograma ulaştırdıkları bilgisini vererek, şöyle devam etti:
"Hayvan varlığımızı büyükbaşta yüzde 68 artışla 16 milyon 687 bine, küçükbaşta yüzde 67 artışla 53 milyon 274 bine ulaştırdık. Üretimimizi kırmızı ette yüzde 181 artışla 2 milyon 192 bin tona, çiğ sütte yüzde 156 artışla 21 milyon 564 bin tona, beyaz ette yüzde 247 artışla 2 milyon 472 bin tona, yumurtada yüzde 71 artışla 19 milyar 808 milyon adede, balda yüzde 59 artışla 118 bin tona çıkardık. Hayvancılıkta sürdürülebilirliği ve verimliliği artırmaya yönelik desteklemelerde 2023 yılında birçok kalemde yüzde 100’ün üzerinde artış gerçekleştirdik."
"Su ürünleri ihracatının yıl sonunda 2 milyar dolara çıkmasını öngörüyoruz"
Türkiye’nin su ürünleri yetiştiriciliğinde Avrupa Birliği ülkeleri arasında birinci sırada olduğunu vurgulayan Yumaklı, "Su ürünleri üretimimizi 61 bin tondan 8,4 katına çıkararak 515 bin tona yükselttik. Yıl sonu hedefimiz ise 575 bin tondur. Su ürünleri ihracatımızı ise 97 milyon dolardan 17 katına çıkararak 1,7 milyar dolara ulaştırdık. Yıl sonunda ihracatımızın yaklaşık 2 milyar dolara çıkmasını öngörüyoruz. Yüzden fazla ülkeye ihracat yapıyoruz" ifadelerini kullandı.
Yumaklı, 2023 yılı sonu itibarıyla çiftçilere verilen destekleme ödemesinin 63,4 milyar lira olacağını sözlerine ekleyerek, 2006’dan bugüne kadar 92 binden fazla projeyi desteklediklerini, 264 bin kişiye istihdam sağladıklarını, 94 milyar lira ise hibe verdiklerini söyledi.
IPARD-3 programını da yakın zamanda yeni desteklerle başlatacaklarını ifade eden Yumaklı, 42 ilde uygulanan destek programını, 81 ilin tamamına yaygınlaştırdıklarını aktardı.
Yumaklı, 1,1 trilyon lira değerinde tarımsal ürün sigortalandığını ve 20 milyar lira hasar tazminatı ödendiğini belirterek, buğdayda verim kaybı ve fiyat dalgalanmalarına bağlı Gelir Koruma Sigortası’nın 2023-2024 üretim sezonunda Türkiye genelinde uygulanacağını anlattı.
Korunan alan sayısının 659 olduğunu ve bu alanların büyüklüğünün 3,4 milyon hektar olduğunun altını çizen Yumaklı, arz güvenliği kapsamında stratejik tarımsal ürünleri takip ederek risklere karşı tedbirler aldıklarını bildirdi.
Yumaklı, önceki yıllarda 110 bin ton olan günlük hububat alım miktarını bu yıl 250 bin tona çıkardıklarını belirterek, "Böylelikle TMO tarihindeki alım rekorunu kırdık. 12,9 milyon ton hububat, 1 milyon 200 bin ton mısır aldık. Alımlarda üreticilerimize 93 milyar lira ödedik, devam eden alımlarla birlikte bu yıl üreticilerimize 108 milyar lira ödemiş olacağız" dedi.
"Ülkemizde tüketilen şekerin 100’de yüzünü yerli şeker pancarından karşılamış olacağız"
Pancar üretiminin geçen yıla göre yüzde 17 artışla 22,5 milyon tona ulaşacağını, böylece arz ve talep dengesini sağlamış olacaklarını ifade eden Yumaklı, "Üreticilerimize bugüne kadar 5,4 milyar lira destek ve avans ödemesi yaptık, bu rakam alımlar tamamlandığında yaklaşık 16,9 milyar liraya ulaşacaktır. Böylece ülkemizde tüketilen şekerin yüzde 100’ünü yerli şeker pancarından karşılamış olacağız" diye konuştu.
"Kırmızı et fiyatları takip ediliyor"
Yumaklı, bu yıl 146 bin çay üreticisinden yaklaşık 592 bin ton ürün alıp 6 buçuk milyar lira ödeme yaptıklarını dile getirerek, "Yaş çay rekoltesinin 1 milyon 350 bin ton olmasını bekliyoruz. TİGEM işletmelerimizde tüm zamanların en yüksek üretim rakamına ulaştık. Sertifikalı hububat tohum üretimimizi geçen yıla göre yüzde 60 oranında artırarak 2023 yılında 223 bin tona çıkarttık. Kırmızı et ve süt piyasasının regülasyonu çalışmalarımız kapsamında piyasa fiyatları yakından takip edilmektedir. Hem üreticiyi hem tüketiciyi gözetecek uygulamalara bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da devam edeceğiz" cümlelerine yer verdi.
Tarımsal üretimde detaylı planlama
Suyu merkeze alarak stratejik ürünlerde az güvenliğini temin edecek üretim planlaması sürecini başlattıklarını bildiren Yumaklı, "Bitkisel üretimde, ürün desenlerini belirleyerek, arazinin verim kabiliyetiyle birlikte yağış ve sulama imkanlarını, hayvansal üretimde, iklim koşulları, arazi yapısı, kaba yem ihtiyacının karşılanma oranı, mera varlığı ve su ihtiyacını, su ürünleri üretiminde ise dış ticaret, avlanabilir stok durumu, çevresel etkenler ve uluslararası yükümlülükleri, dikkate alarak tarımsal üretimi planlıyoruz" açıklamasını yaptı.
"Tarım sayımı 2026 yılı sonuna kadar tamamlanacak"
Bakan Yumaklı, üretim planlaması sürecinde ihtiyaç duyulan kayıtlılığı artırmak için Çiftçi Kayıt Sistemi yönetmeliğinde değişiklik yaptıklarını vurgulayarak, "Mülkiyet ve mirasçılık sorunları sebebiyle desteklerden faydalanamayan üreticilerimiz de bundan sonra tarımsal desteklerden istifade edecektir. Yeni politikamızın vazgeçilmez bir sacayağı olarak TÜİK ile imzaladığımız protokol kapsamında, tarım sayımı 2026 yılı sonuna kadar tamamlanacaktır. Bir yenilik olarak; kırsal kalkınma ile hayvancılık desteklerinde ve sübvansiyonlu kredilerin tamamında gençlere ve kadınlara ilave destek veriyoruz" ifadelerini kullandı.
Mart ayında tespit edilen Sat-2 serotipine karşı Şap Enstitüsünün ürettiği aşıların uygulanmaya başlandığını anlatan Yumaklı, "2023 yılı içerisinde toplam 46 milyon doz aşıyı ürettik ve 32,6 milyon dozunu uyguladık" dedi.
Yumaklı, bugüne kadar 2 milyondan fazla evcil hayvanı mikroçiple kimliklendirerek PETVET sistemine kaydettiklerini belirtti.
"Sertifikalı tohumluğun kullanımını yaygınlaştıracağız"
Üretim planlaması, sözleşmeli üretim ve yeni destekleme modelleriyle tarımsal üretime yön vereceklerini not düşen Yumaklı, şunları kaydetti:
"İşlenmeyen tarım arazilerini üretime kazandıracağız. Organik tarım ve iyi tarım uygulamalarına yönelik desteklemeleri artıracağız. Sertifikalı tohumluğun kullanımını yaygınlaştıracağız. Gıda güvenliğinin sağlanması, yerel genetik kaynaklarımızın korunması ve sonraki nesillere aktarılması amacıyla Ata tohumlarının kullanımını yaygınlaştıracağız. Su kısıtı, mera varlığı, mera yapısı ve yem olanaklarını dikkate alarak bütüncül yaklaşımla hayvancılık üretim bölgeleri oluşturacağız. Su ürünlerinde yeni türlerin üretime alınması ve avcılığı yapılan türlerin sürdürülebilir işletilmesini sağlayacağız."
"Akıllı tarım uygulamalarını yaygınlaştırılacağız"
Tarladan-sofraya tedarik zincirini kısaltmak ve karbon salınımını azaltarak çevreyi korumak amacıyla kent tarımı uygulamalarını yaygınlaştıracaklarının altını çizen Yumaklı, şöyle konuştu:
"İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında çevre dostu tarımsal uygulamaları destekleyeceğiz. Temel girdilerde kendine yeterliliğin sağlanabilmesi amacıyla AR-GE çalışmalarına hız vereceğiz. Dijitalleşme, yapay zeka ve veriye dayalı iş modelleriyle akıllı tarım uygulamalarını yaygınlaştırılacağız. Uzaktan algılama teknolojisi ile coğrafi bilgi sistemi tabanlı tekniklerin sulama programlarında kullanımına yönelik AR-GE faaliyetleri yürüteceğiz. Bitki koruma ürünlerinin üretimden kullanımına kadar dijital ortamda izlenebilirliğini sağlayacağız. Bitkisel üretimde zirai ilaç kullanımının azaltılması ve kalıntının önlenmesi için biyolojik ve biyoteknik mücadele uygulamalarını yaygınlaştıracağız."
Kaynak: IHA