Greenpeace Akdeniz, hava kirliliğiyle mücadele için yürüttüğü çalışmalar kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın ulusal hava kalitesi izleme ağında yer alan istasyonlardan 2023 yılı boyunca elde edilen Partikül Madde (PM) 10 verilerini analiz etti.
Bu kapsamda Türkiye'de hava kirliliğinin en yüksek olduğu 20 bölge sırasıyla şöyle; İskenderun (Hatay), Kadıköy-Göztepe (İstanbul), Iğdır Merkez, Osmaniye Merkez, Elbistan (Kahramanmaraş), Kadirli (Osmaniye), Karatay (Konya), Nazilli (Aydın), Nilüfer (Bursa), Kestel (Bursa), Merkez Ulupark (Manisa), Karatay-Karkent (Konya), Akdeniz-İstiklal (Mersin), Muş Merkez, Şahinbey-Beydilli (Gaziantep), Hakkari Merkez, Aydın Merkez, Batman Merkez, Şahinbey-GaskiD6 (Gaziantep), Denizli Merkez.
YILIN 235 GÜNÜ KİRLİ HAVA
Analiz sonuçlarına göre, ilk sırada yer alan Hatay'ın İskenderun ilçesindeki ölçüm istasyonu, 2023 yılında Türkiye'nin en kirli havasını kayıtlara geçirdi. İlçede 235 gün boyunca PM 10 limit değerinin aşıldığı kirli hava solundu.
Bakanlığın 2023 yılına ait verilerinin analizi sonrası ortaya çıkan çarpıcı sonuçlardan bazıları şöyle açıklandı:
"2023 yılına PM 10 kirleticisi açısından bakıldığında Türkiye'de, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) standartlarına göre havası temiz şehir olmadığı görüldü. İstanbul'un en kirli 10 ilçesinde yaşayan yaklaşık 4,6 milyon insan ulusal standartlara göre 2023 yılında kirli hava soludu. İstanbul'un havası en kirli semti Göztepe'de ulusal yönetmeliğe göre 222 gün boyunca kirli hava solundu. Ankara'nın havası en kirli ilçesi Altındağ. İlçede Siteler bölgesinde yaşayanlar 172 gün, Ulus bölgesinde yaşayanlar ise 135 gün boyunca PM 10 limitinin aşıldığı kirli havaya maruz kaldı. İzmir'de PM 10'un yıllık ortalaması ulusal yönetmelikte belirlenen limitin üstünde. İzmir'in en kirli ilk üç bölgesi Torbalı'da 173 gün, Kemalpaşa'da 126 gün, Alsancak'ta ise 136 gün sağlıksız hava solundu. Bursa'nın havası en kirli ilçesi Nilüfer'de yaşayanlar 199 gün boyunca PM 10 limitinin aşıldığı sağlıksız havaya maruz kaldı."
DAKİKADA 13 İNSAN ÖLÜYOR
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre hava kirliliğinin dünya genelinde dakikada 13 insanın ölümüne yol açtığına dikkati çeken Greenpeace İklim ve Enerji Uzmanı Gökhan Ersoy, Türkiye'de ise ölüme yol açan risklerde tütün, aşırı kilo, hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve hipergliseminin (yüksek kan şekeri) ardından hava kirliliğinin 5'inci sırada yer aldığını söyledi.
KİRLİLİK SEBEBİ FOSİL YAKIT
Hava kirliliğinin sorumlusu olarak fosil yakıtlara dikkati çeken Gökhan Ersoy, şunları söyledi:
“Fosil yakıt merkezinde şekil alan ısınma, ulaşım ve sanayi politikalarımız kentlerimizi kirlilik kapanına çeviriyor ve temiz hava hakkımızı gasbetmeye devam ediyor. Son üç yıldaki bölge sıralamalarına baktığımızda, kentlerin kirlilik oranında radikal bir değişim olmazken sadece birkaç basamak ile yerlerinin değiştiğini ve hala yönetmelikte belirtilen yıllık ortalama limit değerin aşıldığını görüyoruz. Bu da kronik bir sorun halini alan hava kirliliğinin getirdiği sağlık riskini yükseltiyor. Deprem bölgesinden üç farklı kentin de bu yıl listede olması, Hatay ile Osmaniye'nin ilk kez en kirli 10 bölge arasında yer alması ise enkaz kaldırma çalışmalarının neden olduğu ek kirlilik yükünün halk sağlığı açısından tolere edilemeyeceğini gösteriyor. Çünkü bu üç kentteki bütün istasyonlar yıllık limit değeri aştı."
KORUMA BÖLGELERİ İLAN EDİLMELİ
Hava kirliliğinin önlenmesi için eldeki en etkili aracın, yönetmelikte yer alan 'Koruma Bölgesi' mekanizması olduğuna işaret eden Ersoy, “Bakanlığın verileri birçok noktada hava kirliliğinin tehlike verici boyutlara ulaştığını gösterirken Koruma Bölgesi kararı alınmıyor. Greenpeace Akdeniz 'Havanı Koru' kampanyasıyla düzenli limit aşımlarının olduğu ilçelerde koruma bölgeleri ilan edilmesini talep ediyor" diye konuştu. Ersoy, soluduğu havanın kalitesini öğrenmek isteyenlerin Greenpeace Akdeniz'in hazırladığı havanasil.org adresinden Türkiye'de 2023 yılında yapılan hava ölçümü sonuçlarının tamamına ulaşabildiğini de açıkladı.
DHA