Hızla artan araç sayısı, günlük yaşamımızı da çok yakından etkiliyor. Özellikle büyük şehir yollarında kalabalıklaşan araç sayısı, trafik sıkışıklığı gibi yan etkileri de beraberinde getiriyor.
Peki ülkemizde 31 milyon araç sayısı, Avrupa ülkelerine kıyasla gerçekten de büyük bir sayı mı?
Türkiye’de araç sayısı, son dönemlerde önemli ölçüde artış gösterdi.
Yapılan analizler sonucunda, 85 milyon nüfusluk bir ülkenin toplam motorlu taşıt sayısının 31 milyonun üzerine çıkması, nüfus oranına göre yaklaşık her 2,7 kişiden biri araca sahip olması anlamına geliyor. 2023 verilerine bakıldığında ülkemizde, yaklaşık 1000 kişiye 354 araç düşüyordu. Bu oran, yükselmiş olsa da aslında Avrupa ülkelerine kıyasla hâlâ düşük.
Avrupa genelinde ortalama 1000 kişiye 560, ABD’de 837, Almanya’da 580 ve Japonya’da 591otomobil düşerken; Türkiye’de bu sayı yalnızca 175 civarında. Bu istatistik de Türkiye’nin, Avrupa ülkeleri arasında kişi başına araç sahipliğinde en alt sıralarda olduğunu gösteriyor.
Araç sahibi olmak, Türkiye’de hâlâ bir “lüks”.
Türkiye’de bu sayı, bölgelere göre de değişiklik gösteriyor. Nüfusa oranla en fazla aracın bulunduğu iller Antalya, Muğla, Burdur olup buralarda neredeyse her 2 kişiye 1 araç düşerken; Hakkari, Ağrı, Şırnak gibi az gelişmiş illerde 20-30 kişiye bir araç düştüğü görülüyor.
Bu durum, ülkemizdeki bölgesel kalkınma farklarının bir yansımasını oluşturuyor. Kısaca sosyal eşitsizliğin somut bir parçası da diyebiliriz.
Araç sayısının artmasının yanı sıra, araç yaşı da önemli bir konu.
Türkiye’de kayıtlı araçların büyük bir bölümü, görece eski model olup ortalama yaşları çok yüksektir. 2024 sonunda, trafikteki taşıtların ortalama yaşı 14,3 yıl olarak tespit edildi. Bu değer, Avrupa ülkelerine kıyasla çok yüksek bir ortalamayı işaret ediyor.
Avrupa’da motorlu kara taşıtlarının ortalama yaşı yaklaşık 12,6; Japonya’da ise 8,7 yıldır. Ülkemizde otomobildeki ÖTV oranları, yeni araç alımını engelleyen önemli bir neden olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Döviz kurundaki dalgalanmalar ise araç fiyatlarını 10 yılda 4-5 kat artırmış durumda. Maalesef yaşlı araçlar, daha fazla yakıt tüketip karbondioksit salınımı da yapıyor. Maliyetini hesaba katmıyoruz bile…
Araç sayısının 31 milyonu aşması, pek çok sorunu da beraberinde getiriyor.