Hepimiz hayatında en az bir kez genel anestezi altında bulunmuştur ya da en azından etrafımızdaki birilerinin yaşadığı bu deneyimi dinlemişizdir.
"Uyuyorum ama rüyasız bir uyku mu bu?" diye merak ettiğiniz oldu mu? Aklımızı kurcalayan, emin olamadığımız bu soruya açıklık getirelim.
Uyku ve anestezi aynı şey mi?
Genel anestezi, çoğu insanın "derin bir uyku" olarak tanımladığı bir deneyim ancak anestezi aslında doğal uykuyla aynı şey değil.
Uyku, bilinç seviyemizin yavaş yavaş düştüğü bir süreç ve bu sırada beynimiz çeşitli aşamalardan geçiyor: hafif uyku, derin uyku ve rüya görmemizi sağlayan REM (Rapid Eye Movement) evresi.
Ancak anestezi ile beyin bu doğal süreçleri yaşamaz. Anestezik ilaçlar, beynin belirli bölgelerini geçici olarak devre dışı bırakıyor ve bu süreçte bilinç tamamen kapanıyor.
Yani aslında anestezi sırasında olan şey, beynimizin uyku döngüsüne girmeden "kapatılması."
Rüya görmeyi sağlayan ne?
Rüya görmek, beynimizin uyku esnasında aktif olduğu belirli bir evrede gerçekleşiyor: REM uykusu. Bu evrede beyin dalgaları hızlanıyor, gözlerimiz hızla hareket ediyor ve sanki gerçekmiş gibi çeşitli görüntüler, olaylar zihnimizde canlanıyor.
Ancak anestezi sırasında beyin REM evresine ulaşmıyor çünkü anestezik maddeler beynin bu aktivitesini durduruyor. Beynin rüya görmeyi sağlayan bölgeleri bu durumda devre dışı kaldığı için rüyalar da olmuyor.
Anestezi sırasında neler oluyor?
Genel anestezi altında, vücudumuz ve beynimiz âdeta "bekleme moduna" alınıyor. Bilinçli düşünce süreçleri, hafıza oluşturma ve algılama kapatılıyor. Bu da beynin herhangi bir deneyim, görüntü ya da his oluşturamaması anlamına geliyor.
Basit bir ifadeyle, anestezi altındayken "hiçbir şey" hissetmezsiniz. Bu da rüya görmemenizin temel sebebi. Anesteziden sonra genellikle insanların "sanki hiç zaman geçmemiş gibi" hissetmesi de bu yüzden. Çünkü bilinç kapalı olduğu sürece beyin hiçbir zaman algısı yaratmıyor.
Uyandığınızda neden aniden uyanıyorsunuz?
Doğal uykudan uyanırken genellikle hafif bir geçiş dönemi yaşıyoruz; önce hafif uyku evresine, sonra tam bilince dönüyoruz. Anesteziden uyanma ise tamamen farklı.
Bir düğmeye basılmış gibi aniden bilincinize geri dönersiniz. Bu da beynin anestezi sırasında belirli bir bilinç seviyesinde kalmadığını, tam anlamıyla "kapatıldığını" gösteriyor.
Beyin, anestezi altındayken uykuya geçişteki doğal süreçlerin hiçbirini yaşamadığı için rüyalar da oluşmuyor.
Rüya gördüm diyenler ne görüyor?