ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA) bilim insanları, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) verilerini kullanarak yaptıkları araÅŸtırmada, GüneÅŸ sistemi dışında, “55 Cancri e (Janssen)” adı verilen bir kayalık gezegende atmosferin varlığına dair kanıtlar buldu.
NASA, Dünya'dan 41 ışık yılı uzaktaki “55 Cancri e” adlı ötegezegenin, Yengeç Takımyıldızı'nda bulunan GüneÅŸ benzeri bir yıldız olan “55 Cancri”nin yörüngesindeki 5 gezegenden biri olduÄŸunu açıkladı.
Söz konusu yıldızın yörüngesinde “55 Cancri b (Galileo), c (Brahe), d (Lipperhey)” ve f (Harriot)” adı verilen 4 gezegen daha tespit edildi.
Dünya'dan yaklaşık iki kat büyük ve yoÄŸunluÄŸu biraz daha fazla olan gezegen, GüneÅŸ Sistemi'ndeki kayalık gezegenlere benzeyen bir “Süper Dünya” olarak sınıflandırılıyor.
Gezegene “kayalık” denmesine raÄŸmen yıldız sisteminin merkezindeki “55 Cancri”ye 2 milyon 253 bin kilometre uzaklığı nedeniyle muhtemelen yüzeyinin erimiÅŸ ve köpüren magmadan oluÅŸtuÄŸu kaydedildi.
– Gezegenin bir yüzü sürekli yıldıza bakıyor
Yıldızın çekim gücü nedeniyle “Janssen”in sadece bir yüzünün yıldıza dönük olduÄŸu, bu sebeple de tek tarafında sürekli gündüz diÄŸer tarafında ise gece yaÅŸandığı belirtildi.
NASA'nın artık kullanılmayan Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre, “55 Cancri e”nin oksijen, nitrojen ve karbondioksitten oluÅŸan bir atmosferi olduÄŸunun düşünüldüğünü kaydeden araÅŸtırmacılar, gezegende silikon, demir, alüminyum ve kalsiyum gibi elementler açısından zengin, buharlaÅŸmış ince bir kaya örtüsü bulunması ihtimalini inceledi.
– “55 Cancri e”nin yüzeyi, olması gerekenden soÄŸuk
JWST'nin Yakın Kızıl Ötesi Kamerası (NIRCam) ve Orta Kızılötesi Aygıtı (MIRI) verilerini inceleyen araÅŸtırmacılar, “ikincil tutulma” denilen, gezegenin yıldızın yanından geçerken ve arkasındayken ortaya çıkan ışık kırılması farkını ölçerek atmosferin yapısını keÅŸfetmeye çalıştı.
Gezegen yüzeyinin nispeten soğuk olduğu ve gezegende atmosfer bulunmaması veya ince bir buharlaşmış kaya örtüsü olması durumunda bu sıcaklığın 2 bin 200 santigrat derece olması gerektiği kaydedildi.
NASA'nın California'daki Jet Ä°tki Laboratuvarı (JPL) çalışanı ve araÅŸtırmanın baÅŸ yazarı Renyu Hu, “MIRI verileri, yaklaşık 1540 santigrat derece civarında nispeten düşük bir sıcaklık gösterdi. Bu, enerjinin gündüz tarafından gece tarafına, büyük olasılıkla uçucu madde bakımından zengin bir atmosfer tarafından dağıtıldığını gösteriyor.” dedi.
AraÅŸtırmacılar, “55 Cancri e”yi kaplayan gazların, gezegenin ilk atmosferi olmadığını, yıldızdan gelen sıcaklık ve yoÄŸun radyasyon nedeniyle ilk atmosferin yok olduÄŸunu, mevcut atmosferin magma okyanusu tarafından sürekli yenilenen ikincil bir atmosfer olduÄŸunu deÄŸerlendiriyor.
РAtmosfer karbonmonoksit veya karbondioksit i̤eriyor
JPL çalışanı, araÅŸtırmanın ortak yazarlarından Aaron Bello-Arufe ise NIRCam verilerine göre daha az ışığın teleskopa ulaÅŸtığını belirterek “Bu, ışığın bir kısmını emen, karbonmonoksit veya karbondioksit içeren bir atmosferin varlığını akla getiriyor.” ifadesini kullandı.
Bilim insanları “55 Cancri e” ve atmosferinin incelenmesinin, geçmiÅŸte magma okyanuslarıyla kaplı Dünya, Venüs ve Mars'ın erken dönem koÅŸullarına dair bilgiler saÄŸlayabileceÄŸini belirtiyor.
AraÅŸtırma “Nature” dergisinde yayımlandı.
